Het kabinet heeft vandaag het Nationaal Plan Energiesysteem en het Programma Energiehoofdstructuur gepresenteerd. In deze plannen staan de strategie, richtinggevende keuzes en benodigde ruimte om te komen tot een duurzaam energiesysteem in 2050. Met het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE) brengt het kabinet in kaart hoe het energiesysteem van de toekomst eruit moet zien en wat ervoor nodig is om daar te komen. Het kabinet zet in op een meer sturende rol voor de Rijksoverheid op het gebied van energieaanbod en -infrastructuur, ruimte, verdeling en besparing.

Jan Vos, voorzitter NWEA: “Dit kabinet ziet elektrificatie als preferente oplossing en durft stappen vooruit te zetten. Dat is ontzettend goed om te zien. Minister Jetten geeft aan zich voor te bereiden op mogelijke ontwikkeling en inpassing van rond 70 GW wind op zee én een significante doorgroei van hernieuwbare energie op land. Wij zijn benieuwd hoe het kabinet de plannen voor deze doorgroei kwantificeert en werken graag mee op deze ingeslagen weg.”

Inzetten op maximaal aanbod

Een eerste en belangrijke keuze die het kabinet maakt is het maximaal inzetten op aanbod van energie, door middel van het stimuleren van zoveel mogelijk binnenlandse productie, import, en zo snel mogelijk bouwen van de benodigde infrastructuur. Vos: Het is goed om te zien dat wederom een forse groei van wind op zee én een significante doorgroei van wind en zon land wordt bevestigd.

Inzetten op maximale vraag

De overheid gaat daarom in de toekomst uit van de scenario’s met de hoogste vraag en past daar beleid en investeringen op aan. Infrastructuur wordt niet pas uitgebreid als er voldoende vraag is, maar dit zal planmatig gebeuren. Vos: Dit is fundamenteel, want hiermee wordt onderkend dat het belangrijk is dat je aan de bovenkant van de vraag moet gaan zitten. Afschalen is immers eenvoudiger dan opschalen.

Inzetten op besparing

Duurzame energie en energie-infrastructuur blijft de komende jaren schaars doordat vraag en aanbod niet altijd gelijk oplopen. Het kabinet kiest ervoor om sterk in te blijven zetten op energiebesparing. Minister Jetten: “Want energie die we niet gebruiken, hoeven we ook niet op te wekken, te betalen, te importeren, op te slaan of te transporteren.” Per 1 juli is de energiebesparingsplicht aangescherpt en het kabinet werkt besparingsdoelen per sector uit.

Internationaal samenwerken

Nederland heeft als doorvoerland met grote havens en als grote producent van windenergie op de Noordzee de potentie om een belangrijk energieknooppunt te blijven voor Europa. In het energiesysteem van de toekomst wordt internationaal samenwerken en internationale verbinding van onze energiesystemen nog belangrijker. Het kabinet wil bijvoorbeeld afspraken maken met andere Noordzeelanden over de ontwikkeling van energiehubs op de Noordzee zodat Nederland nog beter aangesloten is op de energiesystemen van andere landen.

Infrastructuur essentieel

Met het Programma Energiehoofdstructuur (PEH) brengt het kabinet concreet in kaart hoeveel ruimte er nodig is voor het toekomstige energiesysteem, waar specifieke onderdelen zoals elektrolysers en batterijen zouden kunnen worden geplaatst, en hoe we dit slim kunnen indelen. Door nu al ruimte te zoeken en te reserveren voor grootschalige energieprojecten na 2030 kan de aanleg daarvan worden versneld. Daarbij is het eindbeeld leidend. Dat betekent dat het kabinet rekening houdt met (extra) infrastructuur die in 2050 nodig is, in plaats van wat nu nodig is. Daarnaast wil het kabinet nieuwe ruimtelijke ontwerpprincipes mogelijk maken, zoals een onderzeekabel van een windpark op zee ondergronds ‘doortrekken’ naar Limburg via een buisleidingenstrook.

Vos: “Goede verbindingen binnen Nederland, maar ook tussen landen zijn essentieel. Een uitstekende infrastructuur is nodig om de energietransitie te laten slagen en hier liggen juist grote uitdagingen. Het is dus heel belangrijk dat het kabinet zich realiseert dat we nu kabels moeten leggen voor de windmolens van morgen.”

Hoe nu verder?

Op basis van deze conceptversies gaat het kabinet de komende tijd in gesprek met allerlei belanghebbenden en geïnteresseerden. De plannen worden daarmee aangescherpt en verder aangevuld om eind 2023 definitief vast te stellen. Het kabinet heeft het Planbureau voor de Leefomgeving gevraagd om een reflectie te geven op het NPE. Het NPE werkt als overkoepelende strategie voor toekomstig beleid, wordt iedere vijf jaar geactualiseerd en wordt opgenomen in de nieuwe Energiewet. Het PEH wordt iedere vier jaar geactualiseerd.